Ներածություն
Ընտրել եմ այս թեման, քանի որ ցանկանում եմ այս հոդվածով ներկայացնել առաջին և երրորդ հանրապետությունների զուգահեռները: Մինչ 11-րդ դասարանի պատմության դասագիրքը ուսումնասիրելը մտածում էի, որ երրորդ հանրապետությունը ավելի լավ վիճակում է, քան առաջին հանրապետությունը: Բայց ուսումնասիրելուց հետո հասկացա, որ առաջին հանրապետությունը ուներ առավելություններ և չէր զիջում և՛ տնտեսապես, և՛ ռազմականապես, և՛ դեմոգրաֆիական առումով:
Սկզբից կպատմեմ երկուսի մասին, թե երբ են ստեղծվել, ինչպիսի պայմաններ են ունեցել, հետո էլ կանցկացնեմ զուգահեռներ:
Առաջին հանրապետությունը ստեղծվեց 1918թ մայիսի 28-ին, իսկ Անտանտի դաշինքի կողմից ճանաչվեց 1920 հունվարի 19-ին: Վերջինիս իշխանությունը եղել է մեծամասնությամբ Հայ Հեղափոխական Դաշնակցության ձեռքում: Ունեցել է չորս վարչապետ: Առաջինը եղել է Հովհաննես Քաջազնունին, երկրորդը՝ Ալեքսանդր Խատիսյանը, երրորդ՝ Համո Օհանջանյան, իսկ վերջում՝ Սիմոն Վրացյան:
Երրորդը հանրապետությունը ստեղծվեց 1991թ սեպտեմբերի 21-ին: Սկզբում իշխանությունը ՀՀՇ-ի ձեռքում էր հետո գահին բազմեց ՀՀկ-ն: Ունեցել է երեք նախագահ: Առաջին նախագահն էր Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, երկրորդը՝ Ռոբերտ Քոչարյանը, երրորդը՝ Սերժ Սարգսյան:Սկզբում կառավարման ձևը նախագահական էր, հետո դարձրին կիսանախագահական, իսկ 2015թ դեկտեմբերի 6-ից դարձրին խորհրդարանական պետություն:
Փաստական Զուգահեռներ
Առաջին հանրապետություն Երրորդ հանրապետություն
բնակչություն-2.000.000 բնակչություն-2.700.000
կուսակցություններ -8 կուսակցություններ-79
սովյալներ-500.000 սովյալներ-760.000
տարածքը-70.000կմ² տարածքը-29.743կմ²
որբ երախաներ-40.000 որբ երախաներ-1000
բանակ-40.000 բանակ-46.450
զրահագնացք-2 զրահագնացք-0
ռազմանավ-1 ռազմանավ-0
ավիաջոկատ-1 ավիաջոկատ-1
Հանքեր-Ալավերդու,Քաջարանի Հանքեր-Քաջարանի
Զուգահեռներ
Առաջին հանրապետության ժամանակ վարչապետները տնից աշխատանքի էին գնում ոտքով, իսկ հիմա պատգամավորից սկսած մինչև նախագահ բոլորը ունեն ծառայողական մեքենա, որ իր արժեքով տատանվում է 30.000 դոլլաից մինչ 50.000 դոլլար:
Արամ Մանուկյանը միշտ գտնվում էր ժողովրդին մոտ և դրա պատճառով վարակվեց բծավոր տիֆ հիվանդությամբ: Կան ապացույցներ, որ նա կարող էր գումար ծախսել և բուժվել, բայց չարեց, քանի որ այդ գումարը աղքատներին պետք էր:
Սրան հակառակ՝ Սերժ Սարգսյանը ծախսում է ահռելի գումարներ ցողունային բջիջներ ստանալու համար (այս պրոցեսը երիտասարդանալու համար է):
Արամ Մանուկյանի ընտանիքը այնքան աղքատ էր, որ նրա կինը նամակ է գրում կառավարությանը, որ իրենց տրամադրեն մի քանի գրամ ձեթ, մի քանի գրամ ոսպ և այլն:
Հովհաննես Քաջազնունին վերարկուի գումար չուներ, որ գնար ԱՄՆ և օգնություն խնդրեր:Նրան գումար տվեցին պետբյուջեից, որ կարողանար գնել վերարկուն, բայց նա խոստացավ` վերադառնալուն պես գումարը աշխատավարձից ետ կվերադարձնի:Նրա որդին զոհվեց հենց կռվի դաշտում:
Հիմա ամեն մի պաշտոնյայի հագին կա աշխարհի ամենաթանկ ընկերության կոստյում:
Առաջին հանրապետության ժամանակ երկիրը ստիբողաբար ներգրավեցին Ռուսաստանի կազմի մեջ, իշխանությանը հակառակ (1920 դեկտեմբերի 2): Իսկ անկախանալուց հետո (1991 թ. սեպտբերի 21) իշխանությունը իր անկախությունը վաճառեց Ռուսաստանին ԱՊՀ-ի և ՀԱՊԿ-ի անդամ դառնալով (1991 թ. դեեկտեմբերի 26, 1992 թ. մայիսի 15), իսկ 2015թ. հունվարի 1-ին Հայաստանը դարձավ Եվրասիական տնտեսական միություն անդամ, որով ավելի կորցրեց իր անկախությունը:
Շատ մարդիկ կարդալով այս զուգահեռները կասեն, որ այն ժամանակ ուրիշ էր իրավիճակը՝ աղքատություն, սով, բայց նայելով զուգահեռները՝ հասկանում ենք, որ նույն իրավիճակն է, և պատմությունը շարունակվում է:
ԵՎ այս իրավիճակում ներկայիս ղեկավարները պիտի վարվեն այնպես, ինչպես Առաջին հանրապետության օրոք:
Վերջաբան
Ընտրել եմ այս թեման, քանի որ ցանկանում եմ այս հոդվածով ներկայացնել առաջին և երրորդ հանրապետությունների զուգահեռները: Մինչ 11-րդ դասարանի պատմության դասագիրքը ուսումնասիրելը մտածում էի, որ երրորդ հանրապետությունը ավելի լավ վիճակում է, քան առաջին հանրապետությունը: Բայց ուսումնասիրելուց հետո հասկացա, որ առաջին հանրապետությունը ուներ առավելություններ և չէր զիջում և՛ տնտեսապես, և՛ ռազմականապես, և՛ դեմոգրաֆիական առումով:
Սկզբից կպատմեմ երկուսի մասին, թե երբ են ստեղծվել, ինչպիսի պայմաններ են ունեցել, հետո էլ կանցկացնեմ զուգահեռներ:
Առաջին հանրապետությունը ստեղծվեց 1918թ մայիսի 28-ին, իսկ Անտանտի դաշինքի կողմից ճանաչվեց 1920 հունվարի 19-ին: Վերջինիս իշխանությունը եղել է մեծամասնությամբ Հայ Հեղափոխական Դաշնակցության ձեռքում: Ունեցել է չորս վարչապետ: Առաջինը եղել է Հովհաննես Քաջազնունին, երկրորդը՝ Ալեքսանդր Խատիսյանը, երրորդ՝ Համո Օհանջանյան, իսկ վերջում՝ Սիմոն Վրացյան:
Երրորդը հանրապետությունը ստեղծվեց 1991թ սեպտեմբերի 21-ին: Սկզբում իշխանությունը ՀՀՇ-ի ձեռքում էր հետո գահին բազմեց ՀՀկ-ն: Ունեցել է երեք նախագահ: Առաջին նախագահն էր Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, երկրորդը՝ Ռոբերտ Քոչարյանը, երրորդը՝ Սերժ Սարգսյան:Սկզբում կառավարման ձևը նախագահական էր, հետո դարձրին կիսանախագահական, իսկ 2015թ դեկտեմբերի 6-ից դարձրին խորհրդարանական պետություն:
Փաստական Զուգահեռներ
Առաջին հանրապետություն Երրորդ հանրապետություն
բնակչություն-2.000.000 բնակչություն-2.700.000
կուսակցություններ -8 կուսակցություններ-79
սովյալներ-500.000 սովյալներ-760.000
տարածքը-70.000կմ² տարածքը-29.743կմ²
որբ երախաներ-40.000 որբ երախաներ-1000
բանակ-40.000 բանակ-46.450
զրահագնացք-2 զրահագնացք-0
ռազմանավ-1 ռազմանավ-0
ավիաջոկատ-1 ավիաջոկատ-1
Հանքեր-Ալավերդու,Քաջարանի Հանքեր-Քաջարանի
Զուգահեռներ
Առաջին հանրապետության ժամանակ վարչապետները տնից աշխատանքի էին գնում ոտքով, իսկ հիմա պատգամավորից սկսած մինչև նախագահ բոլորը ունեն ծառայողական մեքենա, որ իր արժեքով տատանվում է 30.000 դոլլաից մինչ 50.000 դոլլար:
Արամ Մանուկյանը միշտ գտնվում էր ժողովրդին մոտ և դրա պատճառով վարակվեց բծավոր տիֆ հիվանդությամբ: Կան ապացույցներ, որ նա կարող էր գումար ծախսել և բուժվել, բայց չարեց, քանի որ այդ գումարը աղքատներին պետք էր:
Սրան հակառակ՝ Սերժ Սարգսյանը ծախսում է ահռելի գումարներ ցողունային բջիջներ ստանալու համար (այս պրոցեսը երիտասարդանալու համար է):
Արամ Մանուկյանի ընտանիքը այնքան աղքատ էր, որ նրա կինը նամակ է գրում կառավարությանը, որ իրենց տրամադրեն մի քանի գրամ ձեթ, մի քանի գրամ ոսպ և այլն:
Հովհաննես Քաջազնունին վերարկուի գումար չուներ, որ գնար ԱՄՆ և օգնություն խնդրեր:Նրան գումար տվեցին պետբյուջեից, որ կարողանար գնել վերարկուն, բայց նա խոստացավ` վերադառնալուն պես գումարը աշխատավարձից ետ կվերադարձնի:Նրա որդին զոհվեց հենց կռվի դաշտում:
Հիմա ամեն մի պաշտոնյայի հագին կա աշխարհի ամենաթանկ ընկերության կոստյում:
Առաջին հանրապետության ժամանակ երկիրը ստիբողաբար ներգրավեցին Ռուսաստանի կազմի մեջ, իշխանությանը հակառակ (1920 դեկտեմբերի 2): Իսկ անկախանալուց հետո (1991 թ. սեպտբերի 21) իշխանությունը իր անկախությունը վաճառեց Ռուսաստանին ԱՊՀ-ի և ՀԱՊԿ-ի անդամ դառնալով (1991 թ. դեեկտեմբերի 26, 1992 թ. մայիսի 15), իսկ 2015թ. հունվարի 1-ին Հայաստանը դարձավ Եվրասիական տնտեսական միություն անդամ, որով ավելի կորցրեց իր անկախությունը:
Շատ մարդիկ կարդալով այս զուգահեռները կասեն, որ այն ժամանակ ուրիշ էր իրավիճակը՝ աղքատություն, սով, բայց նայելով զուգահեռները՝ հասկանում ենք, որ նույն իրավիճակն է, և պատմությունը շարունակվում է:
ԵՎ այս իրավիճակում ներկայիս ղեկավարները պիտի վարվեն այնպես, ինչպես Առաջին հանրապետության օրոք:
Վերջաբան
Ինչպես ասում են՝ պատմությունը կրկնվում է, և այս դեպքը բացառություն չէ: Շատերը, ցանկանալով բարձրացնել երրորդ հանրապետությանը, ասում են, որ առաջին հանրապետության ժամանակ կառավարիչնեը բարի են եղել, դրա համար էլ այդ հանրապետությունը երկու տարի մնաց, իսկ այս հանրապետությունը՝ արդեն 25 տարի: Բայց եկեք չմոռանանք, որ այդ երկու տարիների ընթացքում մենք եղել ենք անկախ, ազատ պետություն: Ամփոփելով կասեմ, որ գնալով մեր երկիրը հասնում է անդունդի եզրին և թե՛ տնտեսապես, թե՛ դեմոգրաֆիապես նմանվում առաջին հանրապետությանը:
_______________________
1. 11 դասրանի պատմության դասագիրք:
2. 12 դասրանի պատմության դասագիրք:
3. https://hy.wikipedia.org/wiki/Հայաստանի_Հանրապետություն_(1918-1920)
4. https://hy.wikipedia.org/wiki/Հայաստան
Պատրաստեց՝ Էրիկ Նիկողոսյանը
0 comments:
Post a Comment